In het kort:
> Hoveniersbedrijf Van der Tol legde een van de meest iconische daktuinen van Nederland aan: het dakbos op het depot van museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam;
> De aanleg van een bos op 35 meter hoogte was in alle opzichten pionierswerk. Dankzij goede samenwerking van Van der Tol, o.a. met NL Greenlabel-partners BAM en boomkwekerij Ebben, werd het project van architecten MVRVD en landschapsarchitect MTD een internationaal succes;
> Met het dakbos heeft Van der Tol wereldwijd naam gemaakt als specialist op het gebied van gebouwgebonden groen. Met een nieuw project bij distributiecentrum Ara te Almelo tekent Van der Tol opnieuw voor een van de meest spraakmakende groene projecten van het moment.
In de natuurinclusieve stad neemt groen op daken een belangrijke plaats in. Tuinen op daken en balkons zijn niet alleen mooi en prettig om in te verblijven, ze dragen ook bij aan de leefbaarheid in de steeds drukker wordende steden. Planten op daken absorberen schadelijke stoffen uit de lucht, gaan het hitte-eiland effect tegen en vormen een waterbuffer bij overvloedige regenval. Bovendien levert de substraatlaag waarin de planten staan een thermisch isolerende laag op. Daardoor blijven gebouwen tijdens zomerse dagen koeler, wat weer scheelt in de kosten voor airconditioning.
Een prachtig contrast
Deze voordelen zullen ongetwijfeld een rol hebben gespeeld bij het ontwerp van het Depot van museum Boijmans Van Beuningen. Maar voor architectenbureau MVRVD en landschapsontwerper MTD was de architectonische waarde van de daktuin minstens zo belangrijk. “Het ontwerp van het gebouw is heel minimalistisch, met van buiten de ronde, spiegelende gevel en van binnen voornamelijk kaal beton. De natuur op het dak geeft een prachtig contrast met de koele materialen en minimalistische architectuur,” vertelt Gert-Jan Middelie van NL Professional Van der Tol Hoveniers en Terreininrichting.
Tegenwoordig is er veel kennis over groen op daken, maar toen ik medio 2017 aan de opdracht begon te rekenen, waren er nog veel onbekende grootheden.
– Gert-Jan Middelie, projectmanager bij Van der Tol
Middelie is specialist op het gebied van groene daken en was namens Van der Tol als projectmanager verantwoordelijk voor de aanleg van het dakbos op het kunstdepot. Een eervolle opdracht, maar ook een grote uitdaging, zegt Middelie: “Tegenwoordig is er veel kennis over groen op daken, maar toen ik medio 2017 aan de opdracht begon te rekenen, waren er nog veel onbekende grootheden. Hoe zouden bomen zich houden op 35 meter hoogte? Wat zou de invloed van de zoute zeewind zijn op de beplanting? En wat zou het effect zijn van het veelvuldig toegepaste spiegelglas? Dat soort vragen speelden, het was echt pionieren.”
Samen tot nieuwe oplossingen komen
In samenwerking met aannemer BAM (sinds 2023 partner van NL Greenlabel), dakdekker Mastum en specialist groene daken ZinCo werd alles waar mogelijk tot achter de komma doorgerekend. Middelie: “Het mooie van zo’n uitdagend project is dat je gezamenlijk tot nieuwe oplossingen komt voor technische uitdagingen. Heel belangrijk voor het ontwerp zijn bijvoorbeeld de betonnen loopplaten, die als het ware als ‘scherven’ in het dakbos verspreid liggen. Bij het positioneren van de inspectieputten bleek dat deze in een van die ‘scherven’ terechtkwam. Dat vonden we afbreuk doen aan het ontwerp. Met de architect en de aannemer hebben we gekeken of de HWA’s verplaatst kon worden naar het plantvak. Dat lukte, waardoor er nu geen hinderlijke inspectieputten in de betonverharding zitten. Dit soort verrassingen leverden af en toe wat hoofdbrekens en extra werkzaamheden op, maar uiteindelijk hebben we alles samen opgelost.”
Groeigarantie met een gerust hart
Heel belangrijk was ook de inbreng van boomkwekerij Ebben uit Cuijk, eveneens een partner van NL Greenlabel, vertelt Middelie. “Ebben heeft er alles aan gedaan om de 75 meerstammige berkenbomen (Betula pubescens) en 20 groenblijvende pijnbomen (Pinus nigra) zo goed mogelijk voor te bereiden op hun verhuizing naar het dak op 35 meter hoogte. Niets werd aan het toeval overgelaten. Al twee jaar voor de verplaatsing hebben de boomspecialisten van Ebben de wortels afgestoken en hebben ze de bomen laten wennen aan de meer extreme groeiomstandigheden op het dak. Mede op basis van het vakmanschap van Ebben konden we met een gerust hart een groeigarantie van 3 jaar afgeven.”
Partnerschap met NL Greenlabel
Middelie is dan ook zeer te spreken over het partnerschap met NL Greenlabel. “Als een van de partners van het eerste uur van NL Greenlabel zijn we bij Van der Tol zeer gemotiveerd om de natuurinclusieve leefomgeving vorm en inhoud te geven. We maken hierbij graag gebruik van het brede partnernetwerk. Zo werken wij vaak samen met boomkwekerij M. Van den Oever, eveneens een NL Greenlabel-partner. Een van onze collega’s is zelfs opgeleid als NL Terreinlabel Expert en is daarmee specialist als het gaat om de integrale methodiek van NL Greenlabel.”
‘Als een van de partners van het eerste uur van NL Greenlabel zijn we bij Van der Tol zeer gemotiveerd om de natuurinclusieve leefomgeving vorm en inhoud te geven. We maken hierbij graag gebruik van het brede partnernetwerk. Zo werken wij vaak samen met boomkwekerij M. Van den Oever, eveneens een NL Greenlabel-partner. Een van onze collega’s is zelfs opgeleid als NL Terreinlabel Expert en is daarmee specialist als het gaat om de integrale methodiek van NL Greenlabel.”
“Het project waar ik het meest trots op ben”
De driejarige groeigarantie, die Ebben en Van der Tol hebben afgegeven is inmiddels verlopen. Hoe ligt het dakbos er 3 jaar na oplevering bij? “We zijn zeer tevreden over de manier waarop de beplanting zich heeft ontwikkeld. We hebben bijvoorbeeld geen bomen moeten inboeten. Je kunt nu ook heel mooi zien hoe het minimalistische concept van het gebouw terugkomt in de plantkeuze. De 9.000 siergraspollen (Sesleria autumnalis) die we als bodembedekker hebben geplant, zijn nu helemaal dichtgegroeid en de berken, die zich echt uitstekend hebben gehouden, zijn nu op hun maximale hoogte van 10 à 12 meter. De pijnbomen zijn vooral in de winter goed zichtbaar en dragen bij aan het volume van het dakbos. Hoewel ik bij Van der Tol al meerdere bijzondere projecten heb mogen realiseren, blijft dit toch nog steeds het project waar ik het meest trots op ben!”
Nieuw icoonproject: distributiecentrum Ara
Met het dakbos op het museumdepot van Boijmans Van Beuningen heeft Van der Tol internationaal naam gemaakt als specialist op het gebied van gebouwgebonden groen. Met een nieuw project bij distributiecentrum Ara te Almelo tekent Van der Tol opnieuw voor een van de meest spraakmakende groene projecten van het moment.
Grootste groenscherm van Europa
Het Almelose distributiecentrum van ruim 40.000 m2 op een kavel van 7 hectare is ontwikkeld door Stellar Development en ontworpen door architectenbureau Heembouw. Wat het project uniek maakt, is dat het gehele complex omgeven wordt door een 14 meter hoog groenscherm van maar liefst 1 kilometer lang. Daarmee is het hoogstwaarschijnlijk het grootste groenscherm van Europa.
Soortensamenstelling
Van der Tol Hoveniers en Terreininrichting is betrokken bij het ontwerp en de aanleg van de groene wand en het groen om het gebouw. Ruud Kempen, vestigingsmanager bij Van der Tol licht toe: “In totaal zullen meer dan 1.500 klimplanten, 25 verschillende soorten, tegen een stalen scherm worden aangeplant. De uitdaging zit specifiek in de soortensamenstelling: er is goed gekeken welke soorten op welke plek het best passend zijn zodat alles straks volop gaat groeien en bloeien, en zowel vogels als insecten hier hun eten vinden en nesten kunnen bouwen. Vooruitlopend daarop zijn al nestkasten geplaatst voor vogels en vleermuizen.
Meestal is groen een ondergeschoven kindje bij de bouw van distributiecentra. Gelukkig begint daar langzaam verandering in te komen.
– Ruud Kempen, projectmanager bij Van der Tol
Zelfde visie op de natuurinclusieve leefomgeving
“Het mooie van de samenwerking met Heembouw is dat we dezelfde visie delen als het gaat om de natuurinclusieve leefomgeving,” vertelt Kempen. “We schatten in dat over twee à drie jaar het beeld ontstaat dat Heembouw voor ogen heeft, dan is circa 75% van het scherm begroeid. Het geheel wordt voorzien van een automatisch watergeefsysteem met regenwater om optimale condities voor de beplanting te creëren. Wij verzorgen in die periode ook het beheer en onderhoud, samen met Farwick Groenspecialisten (ook partner van NL Greenlabel). Als alles gaat zoals gepland, beschikt Ara straks over het grootste groenscherm van Europa. Daarmee is het uniek, ook omdat het rondom een distributiecentrum is. Meestal is groen een ondergeschoven kindje bij de bouw van distributiecentra. Gelukkig begint daar langzaam verandering in te komen.”
Kijk voor meer informatie over Van der Tol op: www.vandertolbv.nl