In een nieuwe studie in het wetenschappelijk tijdschrift Nature stellen onderzoekers dat de belangrijkste functies van de planeet op instorten staan. Deze bevinding is gebaseerd op de negen zogenaamde ‘planetaire grenzen’. Deze grenzen geven de veilige marges aan waarbinnen de mensheid kan opereren zonder kritieke milieudrempels te overschrijden. Voorbeelden van planetaire grenzen zijn klimaatverandering, biodiversiteitsverlies, verzuring van de oceanen en luchtvervuiling.

De onderzoekers analyseren drie hoofdscenario’s voor de toekomstige ontwikkeling van de planeet in relatie tot de planetaire grenzen. Een business-as-usual scenario, waarin huidige trends en beleid voortgezet worden. Een klimaatbeleid scenario, waarin forse klimaatmaatregelen worden genomen om de afspraken in het Parijsakkoord te halen. Een integraal duurzaamheid scenario waarin klimaatbeleid wordt gecombineerd met een brede duurzaamheidstransitie. In dit laatste scenario gaat het in feite om systemische veranderingen in meerdere domeinen tegelijk: voedsel, landbouw, water etc.

Op basis van analyses aan de hand van de bovenstaande scenario’s komen de onderzoekers tot de conclusie dat alleen in het laatste scenario de druk op de planetaire grenzen echt wordt verlicht. De analyse van het business-as-usual scenario levert een somber inzicht op: met het huidige beleid zijn in 2050 alle planetaire grenzen (ruim) overschreden, behalve aantasting van de ozonlaag. De boodschap van de onderzoekers is wat dat betreft glashelder én confronterend: zonder veranderingen zetten we de stabiliteit van de aarde op het spel en daarmee ook ons eigen voortbestaan.

De onderzoekers stellen onder meer dat ambitieuze en universele acties nodig zijn om de negatieve trends om te keren. Dit betekent dat bedrijven, kennisinstellingen, overheden, beleggers en banken allemaal aan de lat staan om de planeet terug te laten keren binnen veilige ecologische marges.

Gelukkig worden al deze sectoren verenigd in het groeiende partnernetwerk van NL Greenlabel. Hoewel lang nog niet elke sector is aangehaakt, maken we samen al veel impact. Samen met andere partijen die erkennen dat business-as-usual niet meer volstaat, creëren we een krachtige onderstroom van duurzame initiatieven en samenwerkingen.

Tegelijkertijd is de realiteit weerbarstig. De onderzoekers geven aan dat lokale en nationale initiatieven niet afdoende zijn om de planeet voor de mensheid te redden. Dit stemt misschien pessimistisch over het bereik van onze acties, maar toch moeten we als onderstroom het goede voorbeeld blijven geven. Ook hoogleraar Detlef van Vuuren, van het Planbureau voor de Leefomgeving geeft in een interview met NU.nl aan dat het nog niet te laat is om de curve te buigen: “de planeet is ernstig ziek, maar zeker nog niet terminaal”.

Om onze planeet te herstellen moeten we wel breder kijken dan we doorgaans gewend zijn. Het onderzoek onderstreept namelijk dat milieubeleid niet los gezien kan worden van bredere ontwikkelingsdoelen (zoals de Sustainable Development Goals). Een integrale aanpak is vereist, waarbij klimaat- en biodiversiteitsbeleid, wordt gekoppeld aan sociale aspecten. De onderzoekers spreken over een “whole-Earth system approach”. We moeten de aarde dus beschouwen als één geheel, waarbij uitdagingen op het gebied van bijvoorbeeld landgebruik en stikstof niet los gezien kunnen worden van klimaatverandering en biodiversiteitsherstel. Het gaat dus om het zien van verbanden tussen de verschillende planetaire grenzen.

Op kleinere schaal werken we al aan dergelijke oplossingen. Op projectniveau helpt een integrale methodiek bijvoorbeeld om synergiën te vinden. Door te kijken naar de effecten van maatregelen op zaken als klimaatadaptatie, biodiversiteit en gezondheid wordt inzichtelijk hoe we de leefomgeving duurzaam en toekomstbestendig kunnen inrichten. Toepassing van Product- en Plantlabels draagt bovendien bij aan het verduurzamen van de gehele productieketen en het verminderen van de impact van materialen en producten op het milieu.