In het kort:
> Van Vliet Duurzaamhout uit Cothen levert duurzaam, onbewerkt hout uit Europese bossen, zoals kastanje, eiken en robinia, als milieuvriendelijk alternatief voor materialen als staal en beton.
> Het hout wordt ingekocht bij leveranciers die door mede-eigenaar Ernst-Jan Damen en directeur Pieter Zeeman bezocht zijn. Zo garanderen ze dat het hout verantwoord en duurzaam is, al dan niet gecertificeerd met keurmerken als FSC en PEFC.
> Door samenwerking met partners van NL Greenlabel en deze indien mogelijk bij opdrachten te betrekken versterkt Van Vliet de versnelling naar een gezonde, natuurlijke en duurzame leefomgeving.
Puur natuurproduct
Het is een komen en gaan van vrachtwagens op het terrein van Van Vliet in het Utrechtse Cothen. Ze zijn volgeladen met een van de meest veelzijdige natuurproducten die er bestaan: onbewerkt hout. Met heftrucks wordt de kostbare vracht over keurige stapels verdeeld: eiken planken voor Hollandse hekken, geschilde palen voor omheiningen en massieve balken, bestemd voor buitenverblijven. “Al ons hout komt rechtstreeks uit duurzaam beheerde Europese bossen,” vertellen mede-eigenaar Ernst-Jan Damen en directeur Pieter Zeeman. “Het is een puur natuurproduct, zonder chemische bewerking. Na gebruik kan het zo weer worden opgenomen in de natuurlijke kringloop, net als een afgevallen tak in het bos.”
Duurzaam alternatief
Precies dat was ook de gedachte van waaruit het huidige Van Vliet Duurzaamhout is ontstaan. Toenmalig eigenaar Cees van Vliet werkte al sinds zijn jonge jaren in de bosexploitatie en houtoogst. Hij kocht bomen op stam, velde ze en verkocht het hout aan zagerijen. Van Vliet werkte onder meer in opdracht van natuurorganisaties. “Op een gegeven moment kreeg Cees van een boswachter van het Utrechts Landschap de vraag of hij wilde meedenken over een duurzaam alternatief voor omheiningpalen”, vertelt Ernst-Jan. “Ze wilden af van de gecreosoteerde palen, die tot dan toe werden gebruikt. Door de goede connecties met de boswachterijen was bekend dat rond Nijmegen bij de Duivelsberg omheiningpalen werden gemaakt van de tamme kastanjebomen, die daar ooit door de Romeinen waren meegebracht. Zo ontstond het idee om op zoek te gaan naar aanbieders van kastanjehout.”
Nieuwe mogelijkheden
Omdat er geen kastanjehout in Nederland te koop was, besloot Cees rond te kijken in Engeland en Frankrijk. Hij ging op zoek naar de leveranciers van kastanjehouten palen, zoals die onder andere in wijngaarden worden gebruikt. Ernst-Jan: “Wat ook meespeelde, is dat de rondhouthandel begin jaren negentig in een soort van crisis verkeerde. De zware storm van 1990 veranderde de Nederlandse rondhouthandel ingrijpend. Er was een tijdelijke overvloed aan rondhout waardoor de prijzen aanzienlijk daalden. Daarnaast ondervond de Nederlandse rondhouthandel de impact van de val van het IJzeren Gordijn. De houtmarkt werd overspoeld door goedkoop aanbod uit Oost-Europa, wat weer leidde tot een nog intensievere onderlinge concurrentie. In eigen land was ondertussen de mijnbouw verdwenen en verlegden Staatsbosbeheer en andere boseigenaren hun focus meer naar natuurbeheer en recreatie. Verschillende rondhouthandelaren zagen zich genoodzaakt aan te passen, extra te investeren of te stoppen met de bosexploitatie in Nederland. In deze periode van grote verandering moesten de bakens verzet worden. Zo ook voor Cees van Vliet, die op zoek ging naar nieuwe mogelijkheden. Zo kwam het dat hij in 1993 de eerste vracht kastanjehout uit Engeland importeerde.”
“Onze missie is om de wereld een stukje mooier en duurzamer te maken met onze producten. Dat doen we door een eerlijk en natuurlijk alternatief te bieden voor materialen als staal, plastic of beton. “
– Ernst-Jan Damen, mede-eigenaar Van Vliet Duurzaamhout
Marktleider in duurzaam hout
In de jaren die volgden groeide Van Vliet uit tot marktleider in Nederland in onbewerkt kastanje-, eiken- en robiniahout voor de buitenruimte. Daarmee veranderde de focus van werken in het bos naar import en verkoop. Pieter Zeeman: “Zelf hout oogsten doen we niet meer. Maar onze achtergrond in de bosexploitatie helpt ons nog steeds bij het begrijpen van de uitdagingen van onze leveranciers en de zagerijen waarmee we werken. Omdat we weten hoe hout groeit en hoe het geoogst wordt, zijn we goed in staat om zoveel mogelijk uit een stam te halen. We benutten vrijwel alles.”
Dat blijkt als we de werkplaats bezoeken, waar het hout wordt verwerkt tot producten voor de buitenruimte, van hekwerk tot picknickbank. Ernst-Jan wijst op de stapel afgezaagde planken: “Alles wat overblijft bewaren we, zelfs kleinere delen. Van dat resthout kunnen bijvoorbeeld nog vogelhuisjes worden gemaakt.”
“We leveren voornamelijk aan gemeenten, natuurorganisaties en hoveniers, waaronder NL Greenlabel professionals zoals de Donker Groep en idVerde. Daarnaast bedienen we de infra- en GWW-sector, de recreatiesector, attractieparken, boomhuttenbouwers en ga zo maar door. Consumenten bereiken we via bouwmarkten en onze eigen webshop. Dat heeft niet onze prioriteit, maar we vinden het leuk om particulieren af en toe te ontvangen en ze te laten zien wat allemaal mogelijk is. Vaak zijn ze onder de indruk van het assortiment, dat veel groter is dan bij de bouwmarkt.”
Veelzijdig en duurzaam
De enorme populariteit van onbewerkt hout heeft alles te maken met de natuurlijke, robuuste uitstraling en de veelzijdigheid aan toepassingen. Maar ook duurzaamheid is voor de klanten van Van Vliet een belangrijk argument. Ernst-Jan: “Onze missie is om de wereld een stukje mooier en duurzamer te maken met onze producten. Dat doen we door een eerlijk en natuurlijk alternatief te bieden voor materialen als staal, plastic of beton. Ons hout heeft geen nabewerking nodig en wordt op een verantwoorde manier geoogst in Europa. Dat spreekt veel mensen aan.”
Duurzaamheidsklasse
Dat klinkt inderdaad goed, maar hoe zit het met de levensduur van het Europese hardhout? Pieter: “De houtsoorten waarin wij gespecialiseerd zijn, hebben duurzaamheidsklasse I, II of III. Dat betekent dat het zo’n twintig jaar goed blijft. Opdrachtgevers beseffen dat hout misschien eerder vervangen moet worden dan beton of kunststof, maar dat nemen ze dan ook mee in hun planning. Eén van onze gewaardeerde klanten is de Efteling. Daar houden ze in hun meerjarenplanning rekening met de levensduur van het hout. Ze vernieuwen het park elke tien jaar, dus hoeft het ook niet honderd jaar mee te gaan. Bovendien weten ze ook dat zodra een kastanjehouten paal moet worden vervangen, er weer een nieuwe is gegroeid.”
De waarde van hakhout in Europese bossen
“Dat is ook het mooie en duurzame van Europees kastanje: het is hakhout. Dat betekent dat de bomen niet volledig gekapt worden maar telkens weer opnieuw uitlopen. Afhankelijk van de gewenste dikte worden om de zoveel jaar de loten geoogst om palen van te maken. Het oogsthout is bijvoorbeeld vijftien of twintig jaar oud, maar de stoven kunnen wel honderden jaren oud zijn. Deze vorm van houtproductie kennen we in Nederland van het beheer van grienden, onder andere voor wilgentenen. In Frankrijk, Italië en delen van Zuid-Engeland doen ze dit dus al duizenden jaren met kastanjehout.”
Traditioneel bosbeheer
Dat deze manier van bosbouw in Frankrijk nog steeds plaatsvindt, heeft te maken met het eigenaarschap, legt Pieter uit. “Anders dan in bijvoorbeeld Duitsland, waar bossen vaak door overheden op industriële schaal worden geëxploiteerd, zijn veel kastanjepercelen in Frankrijk en Italië in private handen. Boseigenaren beheren het bos nog steeds op de manier zoals hun voorouders dat deden. Het lijkt dan misschien minder efficiënt, maar het levert wel een veel diverser bos op, dat ook beter bestand is tegen ziekten en plagen. In Duitsland bijvoorbeeld zijn vele hectares naaldhout verloren gegaan vanwege een kevertje. Dat is het gevaar van monocultuur. Een probleem waar ze in Frankrijk minder last van hebben.”
Ernst-Jan: “In Zuid-Europa is het ook gebruikelijker voor boeren om een perceel te reserveren voor hout, als een soort verzekering tegen slechte jaren. Als de oogst mislukt, kunnen ze in elk geval nog wat inkomsten genereren uit de houtverkoop. In de Dordogne, waar veel van ons kastanjehout vandaan komt, hebben de veeboeren ook vaak grote percelen met kastanjehout. Zo spreiden ze risico’s en garanderen ze continuïteit. Een van onze partners is producent van cognac en naast zijn eigen wijnvelden produceert hij ook kastanjepalen voor ons.”
De veelzijdigheid van tamme kastanje
De tamme kastanje (Castanea sativa) komt van nature voor in Zuid-Europa en is een van de meest veelzijdige bomen. Al sinds de oudheid wordt hij gebruikt voor allerhande toepassingen. Het hout is duurzaam en wordt toegepast in bouw, meubelmakerij en buitenruimte. De schors is rijk aan tannines en is een grondstof voor de leerlooierij en productie van inkt en conserveermiddelen. En dan zijn er natuurlijk de kastanjes zelf, die geschikt zijn voor menselijke consumptie. Geroosterd zijn ze erg lekker als snack, maar er wordt ook puree, meel en zelfs alcoholische drank van gemaakt. Daarnaast leveren de bladeren voer voor vee en compost, terwijl de bijen kastanjehoning produceren. Niet verwonderlijk dus dat de Romeinen deze boom overal meenamen naar de streken die ze veroverd hadden. Klimaatverandering maakt de omstandigheden steeds gunstiger voor deze boom in Nederland. Wie weet hebben we binnenkort ook kastanjehakhoutbossen voor productie in eigen land!
Certificering en duurzaamheid
Die traditionele werkwijze van met name de Franse leveranciers botst zo nu en dan met de Nederlandse hang naar bureaucratie. Pieter: “Als Van Vliet doen we geen zaken met bedrijven die niet volgens onze standaarden werken. Keurmerken als FSC en PEFC zijn daar een onderdeel van. Via een FSC-gecertificeerde leverancier in Engeland kunnen we FSC-hout leveren en vanuit Frankrijk is PEFC aanvoer beschikbaar. Maar we staan net zo goed in voor onze leveranciers die (nog) geen FSC- of PEFC-keurmerk hebben. We kennen deze bedrijven persoonlijk en weten hoe ze werken. Toch is dat voor sommige klanten niet voldoende; die kijken alleen naar het stempeltje.”
Ernst-Jan vult aan: “Begrijp ons niet verkeerd, we vinden FSC en PEFC belangrijke keurmerken, omdat het garandeert dat het beheer in de bossen waar het hout vandaan komt aan bepaalde duurzaamheidseisen voldoet. Maar omgekeerd betekent het niet dat hout zonder dit keurmerk niet duurzaam zou zijn.” Hij noemt een voorbeeld van een leverancier in Frankrijk die honderd jaar lang een bos in zijn familie beheert en een kastanjeperceel oogst, waarbij hij alleen de bomen kapt die hij kan gebruiken. “Dat is een duurzame manier van werken die misschien zelfs strenger is dan een bos met een keurmerk, waar al het hout na dertig jaar wordt gekapt. Omdat zo’n leverancier geen behoefte heeft om lid te worden van een keurmerk, kan ik het hout hier niet met FSC-label verkopen.”
“Als je eenmaal het gedachtegoed van de natuurinclusieve leefomgeving hebt omarmd, kom je vanzelf gelijkgestemde opdrachtgevers en bedrijven tegen. “
– Pieter Zeeman, directeur Van Vliet Duurzaamhout
NL Productlabel in bestekken
“Als het gaat om duurzaam inkopen zou wat ons betreft mooi zijn als het productlabel van NL Greenlabel in bestekken wordt opgenomen. Want daarmee heeft de opdrachtgever meer zekerheid dat het product ook echt duurzaam is. NL Greenlabel kijkt niet alleen naar de herkomst van het hout, maar beoordeelt ook zaken als transport, verwerking en de bedrijfsvoering. Wij zijn al vanaf de start bij NL Greenlabel aangesloten en hebben van dichtbij meegemaakt hoe de organisatie zich heeft ontwikkeld. Het is mooi om te zien dat tegenwoordig niet alleen producten en grondstoffen worden gelabeld, maar ook hele terreinen en gebieden. Dat biedt kansen voor samenwerking met andere partners.”
“Dat is ook het leuke van het partnerschap met NL Greenlabel”, vult Pieter aan. “Namelijk dat je geregeld samenwerkt met andere partners uit het netwerk. Als je eenmaal het gedachtegoed van de natuurinclusieve leefomgeving hebt omarmd, kom je vanzelf gelijkgestemde opdrachtgevers en bedrijven tegen. Een goed voorbeeld van een NL Greenlabel-partner waarmee we vaak projecten realiseren is Cruydt-Hoeck, bekend van de inheemse wilde plantenzaden. Opdrachtgevers die een duurzaam hek kiezen, adviseren we om ook te kiezen voor natuurlijke bermen met inheemse soorten. Zo versterken we elkaar als partners en dragen we samen bij aan een gezonde, natuurlijke en duurzame leefomgeving.”
NL Productlabel A
NL Greenlabel beheert een methodiek die in één oogopslag inzicht biedt in de integrale duurzaamheidsscore van een product, materiaal/grondstof of plant. Die score wordt vertaald in een label en weergegeven in een certificaat. Alle gelabelde planten en materialen zijn verzameld in de Product- & Plant catalogus. De houtsoorten tamme kastanje, eiken, lariks en douglas uit Europese bossen van Van Vliet Duurzaamhout zijn voorzien van het NL Productlabel A. Dit garandeert dat het hout duurzaam geproduceerd en verwerkt is.
Wilt u uw product ook laten labelen door NL Greenlabel en opgenomen worden in Product- en Plantcatalogus?