De NOVI, één van de zes instrumenten van de Omgevingswet, zal naar verwachting vanaf 2021 het kader bieden voor gebiedsontwikkeling in Nederland. Dit is hard nodig, omdat er door energietransitie, verstedelijking, en klimaatverandering andere eisen worden gesteld aan de manier waarop gebieden worden ingericht. Daarnaast biedt het proces veel meer ruimte voor experimenten, uitzonderingen en innovaties, waardoor er nieuwe ideeën meer plek krijgen. Ook het stapelen van functies is, anders dan in de huidige visie, een uitgangspunt van de NOVI zodat ontwikkelingen op veel verschillende vlakken waarde zullen toevoegen. De NOVI biedt zodoende belangrijke aanknopingspunten voor een integrale aanpak waarin klimaatadaptatie, vergroening en hernieuwbare energie geen randzaken meer vormen, maar de ijkpunten zijn waarop ontwikkelingen worden beoordeeld.
Wat is vanuit jouw oogpunt het belangrijkste voordeel van de NOVI?
Vanuit de huidige situatie vind ik het integrale karakter het meest veelbelovende aspect. Binnen een gemiddelde gemeente is mijn ervaring dat de verschillende afdelingen helemaal zijn verzuild. Afdelingen zoals riool, groen, verharding en civiele techniek hebben ieder een beperkte verantwoordelijkheid die niet verder gaat dan hun domein. Veel, vooral jongere ambtenaren willen wel integraal werken, maar worden beperkt door de manier van organiseren en door hun functiebeschrijving. Als er samenwerkingen worden gestimuleerd tussen bijvoorbeeld riool, civiel en groen, kun je rioolwerkzaamheden verbinden met bijvoorbeeld de aanpassing van het beplantingsconcept en het type verharding. Dat gebeurt nu niet of nauwelijks door de verzuiling. Mijn hoop is dat de NOVI daar wat aan gaat veranderen.
Merk je dat de NOVI nu al effect heeft op de manier waarop ontwikkelaars, aannemers, overheden en andere partijen plannen maken en werken?
Nee, dat is nog niet te merken. Uiteraard zijn er bedrijven die uit eigen initiatief op de zaken vooruit lopen en die raken nu vaak gefrustreerd door de ambtelijke structuur waar ik het net over had. Dat hebben we verschillende keren meegemaakt tijdens ontwikkelingen die ik als assessor in opdracht van NL Greenlabel heb begeleid. Dat soort partijen zullen het hopelijk makkelijker krijgen. Maar dat staat of valt met de vraag of de NOVI, samen met de Omgevingswet, ook daadwerkelijk de verdeling van budget en planning aan de kant van de gemeente gaat veranderen. Anders blijft elke ambtenaar alsnog op zijn of haar pot met geld zitten zonder dat ze worden gestimuleerd om samen met collega’s en marktpartijen een goedkopere en duurzamere oplossing voor een maatregel te zoeken.
Integraliteit, verduurzaming, klimaatadaptatie, gezondheid, functies stapelen… Dat klinkt als een verlanglijstje van NL Greenlabel. Hoe zie jij dat?
Het is absoluut waar dat het een ambitieus document van deze tijd is. Wat ik nog mis is biodiversiteit, dat is volgens mij de verbindende factor tussen bijvoorbeeld klimaatadaptatie, gezondheid en verduurzaming. Dat is een gemiste kans die partijen er nu zelf maar in moeten brengen.
Stel dat de ontzuiling van het gemeentelijk apparaat dankzij de NOVI en Omgevingswet wordt gerealiseerd, welke uitdagingen zullen gemeenten dan tegenkomen?
Allereerst moeten ambtenaren durven om over de rand van hun domein uit te kijken. Dat kun je doen door iedereen vanaf het begin te betrekken en een gemeenschappelijke doelstelling te formuleren. In het kader van de NL-Gebiedslabel-methode beleggen we bijvoorbeeld een bijeenkomst waar alle partijen gelijkwaardig vanuit hun expertise hun bijdrage kunnen benoemen. Daarbij gaat er niet om dat iemand wel of niet gelijk krijgt. Maar met elkaar vindt je betere oplossingen dan alleen. Mijn ervaring is dat mensen dan wel bereid zijn om bij te dragen aan een gemeenschappelijk belang dat het belang van hun functie overstijgt. Zo creëer je draagvlak. Bovendien worden functies veel uitdagender.
Verder zal het aanbestedingstraject veranderen. Door het integrale en duurzame karakter krijg je een heel andere manier van uitvragen, aanbestedingen en gunningen. Het NL Gebiedslabel past heel goed binnen deze context, omdat het goed met integraliteit overweg kan, verschillende duurzaamheidsaspecten afweegt en een hoogwaardig ontwerp, aanleg en beheer borgt.
Al met al biedt de NOVI kansen voor gemeenten en private partijen om samen met de burgers echt werk te maken van integrale duurzame gebiedsontwikkeling waarbinnen de grote opgaven van deze tijd concreet opgelost kunnen worden.
Dank, Gert!
Graag gedaan.