Dikke kans dat u nog nooit van die grote leeuwenklauw heeft gehoord, maar een bescheiden woningbouwproject in Gelderland liep er een halfjaar vertraging door op. Terwijl de projectontwikkelaar zich juist zo bekommerde om de groene omgeving. ,,Ze lieten 780 bomen staan voor de biodiversiteit’’, vertelt landschapsontwerper Nico Wissing. Maar toen dook de grote leeuwenklauw op, een plant die nu als ‘vrij zeldzaam’ betiteld wordt en daarom op de Nederlandse Rode Lijst van planten staat. Wissing stelde voor het plantje een paar meter te verplaatsen, maar de ecoloog van de gemeente was onverbiddelijk. Het bouwproject moest terug naar de tekentafel. ,,De woningbouw werd geblokkeerd, alles bleef hangen op dat laatste plantje.’’

Wissing, juist een voorvechter van groene maatregelen bij woningbouw, ziet het hoofdschuddend aan. ,,Het zit me echt dwars’’, zegt hij. ,,We moeten stevig doorbouwen in dit land, en ook op een natuurinclusieve manier. Maar door die langdurige vertraging van bouwprojecten neemt het draagvlak daarvoor alleen maar af.’’ Volgens Wissing gaat het nogal eens mis door de ‘extreme focus’ op één enkel exemplaar van een beschermde dier- of plantensoort. ,,De microfocus op de letter van de wet en het mijden van elk risico bij een deel van de toetsende ecologen én het bevoegd gezag, zorgt ervoor dat zij het grote geheel niet meer zien’’, vindt Wissing.

Die wet is de Nederlandse Wet Natuurbescherming (WNB). En die is glashelder; Bij initiatieven zoals bouwplannen en bomenkap moet voor beschermde soorten worden aangetoond dat het initiatief niet leidt tot negatieve effecten en dat ‘verslechtering van de staat van instandhouding’ van de desbetreffende soort wordt voorkomen. Branchevereniging Bouwend Nederland organiseerde vorige week nog een bijeenkomst onder de noemer ‘Vleermuizen en zwaluwen en de (on)mogelijkheden voor bouw en natuur’.

Dat is niet verwonderlijk. Wie nieuwsberichten zoekt over projecten die vertraging oplopen vanwege flora- en faunabeleid hoeft niet lang te zoeken. Zo loopt in het Gelderse Driel de nieuwbouw van een basisschool mogelijk twee jaar vertraging op omdat er vleermuizen in het oude pand zijn aangetroffen. Bij een basisschool in het Zuid-Hollandse Bergambacht hetzelfde verhaal. De sociale dienst in Doetinchem? Idem. Net als een flat in Purmerend.

In lang niet alle gevallen zijn het natuurliefhebbers die uit oprechte bezorgdheid aan de bel trekken, ziet Wissing. ,,Het lijken soms wel verdienmodellen te zijn, of een stokpaardje om dingen tegen te houden. Een buurt wil die bouwplannen niet en wijst dan naar die doelsoorten.’’ Dat zijn diersoorten waarvoor Nederland richtlijnen heeft om te zorgen dat de ‘Staat van Instandhouding’ ten minste gelijk blijft. ,,Alles wordt daarvoor uit de kast gehaald’’, zegt Wissing. ,,De burger kan er met zijn hoofd niet meer bij. En al het goede werk om het gebied mooier en beter te maken wordt juist teniet gedaan.’’

Wie denkt dat Wissing van de betonlobby is, heeft het mis. De Achterhoeker heeft een lange staat van dienst als landschapsontwerper en ijvert met zijn bedrijf juist voor een ‘natuurinclusieve leefomgeving’. Daarvoor trekt hij zelfs samen op met Natuur & Milieu en de Vogelbescherming. Maar de vele bezwaarprocedures leiden er volgens hem juist toe dat er uiteindelijk minder geld overblijft om echt in de natuur te investeren. ,,Er worden iedere keer weer tienduizenden euro’s verbrand om een doelsoort goed in kaart te brengen, terwijl het over het ecosysteem als totaal moet gaan’’, zegt hij. ,,Ik knuffel elke boom, maar we mogen best iets nuchterder zijn. Met dat geld kun je zoveel meer nuttigs doen.’’

Dan moet de focus wel verlegd worden. Van het redden van één vleermuis of zeldzaam plantje, naar een nieuwbouwproject waarin er in zijn totaliteit juist meer ruimte is voor de natuur. Daar is volgens Wissing nog een wereld te winnen. Dat minister Mona Keijzer (Volkshuisvesting) vorige week aankondigde regelgeving voor verplichte nestkasten voor vogels- en vleermuizen in nieuwbouwprojecten te willen schrappen is volgens hem juist de verkeerde weg. Opvallend is dat ook Bouwend Nederland, Woningbouwers NL en NEPROM zich tegen het besluit van de minister keerden. De brancheverenigingen noemen het een ‘noodzakelijke maatregel’ om de afname van biodiversiteit in de steden en dorpen te keren en vrezen dat gemeenten met een wirwar van eigen regels komen. De kosten van de nestvoorzieningen zijn volgens hen hooguit enkele tientjes per voorziening.

Voor wie het zich nog afvraagt hoe het nu met die grote leeuwenklauw bij dat stilgelegde bouwproject gaat? Wissing: ,,Drie maanden later stond het hele park weer vol met al die plantjes. Het zijn eenjarigen die gewoon weer opkwamen omdat de zaden in de bodem zaten, zo werkt een gezond ecosysteem.’’